Bolesław Prus – „Emancypantki”

Na przekór znajomym, rodzinie i reszcie otoczenia już w liceum pokochałam prozę Prusa całym sercem. Gdy inni odpuszczali sobie czytanie lub nawet próbowali mnie ostrzegać przed ciężarem klasyki, ja na przekór sięgałam po więcej i więcej. Całym sercem pokochałam Lalkę i (podobno) samobójczo wystąpiłam z nią na maturze. Było wspaniale! Trudno się więc dziwić, że dziś, po wielu latach, z niesamowitym sentymentem wracam do Prusa, poznając kolejny jego tekst.

Wróćmy na chwilę do czasów, kiedy kobiety ograniczone były machiną konwenansów i przekonań; gdy co i rusz musiały udowadniać swoją wartość, a mimo to ich przeznaczenie było z góry znane i zaplanowane. Wróćmy, choć niechętnie, i przyjrzyjmy się, w jakich bólach rodził się ruch emancypacyjny – pierwszy poważny manifest wolnościowy piękniejszej płci. Nie były to czasy wyzwolonych, silnych dam – główna bohaterka powieści, Magdalena Brzeska, z pewnością do takich nie należy. To altruistka, poświęcająca się innym w każdej możliwej sytuacji; ofiara plotek i intryg środowiska. Czy odnajdzie swoją tożsamość w niesprzyjającym otoczeniu, wśród sprzecznych wartości?

Choć to w znacznej mierze opowieść o Madzi, nie jest ona jedyną osobą, której losy dane jest nam obserwować. Autor stworzył cała plejadę postaci aktywnych, różnorodnych i ciekawych; mierzących się z codziennością i konwenansami ograniczającymi swobodę myśli i zachowań. Bohaterki Prusa mogą denerwować, zwłaszcza co bardziej wyzwolone przedstawicielki dzisiejszego świata, warto jednak pamiętać, że w owych czasach takie postawy były dużo bardziej popularne. Pisarz z niezwykłą wprawą i subtelnością nakreślił autentyczny obraz ówczesnego społeczeństwa i rządzących nim współzależności.

Kontakt ze stylem Prusa zawsze jest dla mnie przyjemnością. Specyficzna narracja i konstrukcja zdań, sposób snucia opowieści i wyważenie między narracją a opisem – wszystko to składa się na tekst pełny i interesujący. Swoją cegiełkę dokłada też wydanie, które samo w sobie składa hołd pisarzowi i jego dziełu. To prawdziwa perełka na półce czytelnika i literacka uczta na najwyższym poziomie.

Za egzemplarz książki dziękuję serdecznie wydawnictwu MG.