Kamil Janicki – „Żelazne damy” [recenzja przedpremierowa]

Jak wyobrażacie sobie państwo Piastów? Ja szczerze mówiąc nie wiem o nim zbyt wiele, ale myśląc o tamtych czasach mam w głowie raczej barbarzyński i nie do końca ogarnięty zbiór ludów wszelakich niż dobrze funkcjonujący kraj. Jak się okazuje, takie wyobrażenie wcale nie jest dalekie od rzeczywistości, tyle że dodatkowo w tych czasach toczyła się sprawna, acz dość brutalna polityka. A wśród niej swoje miejsce próbowały znaleźć kobiety – to właśnie im poświęcona jest najnowsza opowieść Kamila Janickiego.

Ta książka zdecydowanie różni się od poprzednich tytułów w serii – już przy pierwszym kontakcie dość mocno się zdziwiłam, gdy zobaczyłam tylko 5 rozdziałów, z czego dwa traktujące o tej samej postaci. W przypadku Żelaznych dam mamy nie tylko do czynienia z opowieściami dłuższymi niż w poprzednich publikacjach, ale też wzajemnie się przenikającymi. Poszczególne części stanowią w gruncie rzeczy ciągłą opowieść o roli kobiet w dynastii Piastów; roli, jak się okazuje, bardzo znaczącej. Czytelnik, za pośrednictwem biografii Dobrawy, Ody, Emnildy, Ody Miśnieńskiej i Przedsławy, otrzymuje dostęp do samych szczytów władzy w początkach państwa polskiego, a zakres opowieści jest dużo szerszy niż sama tylko historia wspomnianych dam. Wraz z wkroczeniem na dwór otwiera się przed nami świat rozgrywek politycznych – nieco innych niż te znane współcześnie, a z drugiej strony miejscami tak boleśnie podobnych.

Nie zmienia to jednak faktu, że Janicki kolejny raz postawił w swoim tekście na kobiety i ich losy jako podstawowy przekaz, co okazało się rozwiązaniem udanym. Postaci, którymi posłużył się autor, z jednej strony idealnie wpisują się w swoje czasy, z drugiej zaś przyjemnie kontrastują z męskim i brutalnym światem. Zdobywały swą władzę przez poświęcenie i nierzadko musiały bardzo długo pozostawać w cieniu, jednak ceną za ich trud był znaczący wpływ na bieg historii. Takie spojrzenie jest perspektywą zupełnie inną niż w większości opracowań historycznych – rzadko kiedy poświęca się czas sylwetkom kobiet z tamtych lat, a szkoda, okazuje się bowiem, że ich losy są nie mniej ciekawe niż te będące udziałem mężczyzn.

Już sam opis okładkowy pokazuje kierunek, w jakim pójdzie ten tekst – na pierwszy rzut oka widać pewien dramatyzm i budowanie napięcia. Kamil Janicki opisuje czasy Piastów jako niebezpieczne, burzliwe i pełne intryg; taki klimat tworzony jest w książce od pierwszej do ostatniej strony i to jemu podporządkowana jest cała opowieść. Choć oczywiście zawartych jest tu wiele faktów historycznych, podczas lektury momentami można zapomnieć, czego dotyczy tekst; sposób narracji i jęcie tematu pozwalają nam „popłynąć” jak przy najlepszej powieści. Informacje dobierane są zgodnie z tym zamysłem, a całość naprawdę dobrze się układa. Nawet jeśli pewne fakty są tu interpretacją, a pewne luki w wiedzy wypełniają domysły, całość odbiera się jako naprawdę spójną i wiarygodną.

Jeśli chodzi o stronę techniczną – jak to w Prawdziwych historiach, wydanie jest ładne, pojawia się sporo ilustracji, bibliografia jest szeroka, a na samym końcu znajdujemy sporo przypisów. Wydaniu nie można zarzucić absolutnie nic, części merytorycznej również, przynajmniej z poziomu laika. Funkcja „bawić i uczyć”, czyli tworzyć opowieści historyczne, z którymi można wyjść do szerokiego grona, została jak najbardziej spełniona – to kolejne opracowanie, które sprawia nam wiele radości podczas czytania. Jeśli lubicie tę serię, tę formułę, ten pomysł – z całego serca mogę Wam Żelazne damy polecić, bowiem książka trzyma poziom całej serii. Z resztą jednej z moich ulubionych.

Za egzemplarz recenzencki dziękuję serdecznie Wydawnictwu Znak.
Premiera 18 listopada!